Jak przygotować się do badań laboratoryjnych? Praktyczny poradnik dla pacjentów.

Przygotowanie dokumentów

Przed badaniem należy zadbać nie tylko o odpowiednie przygotowanie do pobrania badanego materiału biologicznego, ale także rejestrację w Punkcie Pobrań. Do rejestracji na badania laboratoryjne potrzebny jest dokument tożsamości pacjenta. Mogą to być: dowód osobisty, paszport, książeczka żeglarska, żołnierska karta tożsamości, karta pobytu, potwierdzenie stałego pobytu, polski dokument tożsamości cudzoziemca, zgoda na pobyt tolerowany, prawo jazdy, legitymacja szkolna, książeczka wojskowa, polski dokument podróży dla cudzoziemca, akt urodzenia.

W przypadku pacjentów niepełnoletnich lub ubezwłasnowolnionych konieczne jest okazanie dokumentów potwierdzających tożsamość zarówno pacjenta, jak i opiekuna.

Przygotowanie do badań krwi - ogólne zalecenia

Na badanie krwi najlepiej zgłosić się między 6:00 a 10:00, po nocnym odpoczynku. Pacjent powinien być na czczo – ostatni posiłek należy zjeść do godziny 18:00 dnia poprzedniego. Przed badaniem nie wolno palić papierosów. Nie zaleca się wykonywania badań w trakcie miesiączki. Dzień przed badaniem należy unikać ciężkostrawnych i tłustych posiłków, intensywnej aktywności fizycznej oraz spożywania alkoholu.

Na 30 minut przed badaniem warto wypić szklankę wody. Jeśli to możliwe, badanie powinno być przeprowadzone przed przyjęciem porannej dawki leków – decyzję tę należy omówić z lekarzem. Należy poinformować personel o przyjmowanych lekach, suplementach i preparatach ziołowych. W przypadku omdleń na widok krwi, warto uprzedzić personel, który podejmie odpowiednie środki. Po badaniu należy zjeść pożywny posiłek.

Jakie badania powinny być wykonywane na czczo w godzinach porannych?

Istnieje szereg badań, przy których istotne jest, aby pacjent był na czczo, gdyż zjedzone pokarmy mogą wpływać na wyniki, dając zniekształcony obraz problemu.

Do badań wykonywanych na czczo w godzinach porannych należą między innymi:

• glukoza, test tolerancji glukozy, insulina, peptyd C, lipidogram, kwas foliowy
• żelazo, fosfor, potas, cynk, aldosteron, prolaktyna, FSH, LH, TSH, hormon wzrostu, PTH, testosteron, 17-OH-progesteron, DHEA
• parametry koagulologiczne (PT, APTT, fibrynogen), magnez, wapń, mocznik, kreatynina, kwas moczowy, prolaktyna, białko całkowite, bilirubina, AST, ALT, ALP, LDH, morfologia krwi obwodowej, OB

Badania krwi wymagające specjalnego przygotowania

• Krzywa cukrowa/insulinowa - nie należy zmieniać diety przed badaniem. Pacjent nie powinien przyjmować leków obniżających poziom glukozy. W dniu badania należy być na czczo, po dobrze przespanej nocy. Po rejestracji w Punkcie Pobrań, poziom glukozy jest najpierw mierzony glukometrem (krew z nakłucia palca). Jeśli wynik na czczo jest odpowiedni, pobierana jest krew żylna, a pacjent otrzymuje do wypicia roztwór glukozy. Kolejne pobrania krwi odbywają się po 1 i 2 godzinach, w zależności od rodzaju testu.

  Podczas oczekiwania między pobraniami, pacjent powinien przebywać w poczekalni w pozycji siedzącej. Po spożyciu roztworu glukozy może wystąpić wyrzut insuliny, co może powodować senność, nudności oraz zawroty głowy. W tym czasie nie wolno jeść ani pić.

  Nie zaleca się powtarzania testu w krótkich odstępach czasu.

• Prolaktyna test z metoklopramidem - pacjent powinien zgłosić się do Punktu Pobrań z metoklopramidem zakupionym w aptece oraz ze skierowaniem od lekarza. Skierowanie musi zawierać informację o dawce leku, którą pacjent ma zażyć podczas badania. Zaleca się wykonanie testu rano. Krew pobierana jest przed zażyciem metoklopramidu, a kolejne pobrania odbywają się po 1 i 2 godzinach od zażycia leku lub zgodnie z zaleceniami lekarza.

  Podczas testu pacjent nie powinien podejmować żadnej aktywności fizycznej. Kolejne badania należy wykonywać o stałej porze.

• Test obciążenia żelazem - krew zaleca się pobierać na czczo, między godziną 7:00 a 10:00. Ostatni posiłek poprzedniego dnia powinien być spożyty najpóźniej o godzinie 18:00. Nie należy jeść produktów bogatych w żelazo, takich jak wątróbka, czerwone mięso czy szpinak, dzień przed badaniem. Jeśli pacjent przyjmuje preparaty z żelazem, należy je odstawić na kilka dni, po konsultacji z lekarzem. Kobietom miesiączkującym zaleca się wykonanie badania 3 dni po zakończeniu menstruacji.

  Test polega na oznaczeniu stężenia żelaza na czczo. Następnie pacjentowi podaje się doustnie 1 g siarczanu żelaza (np. w formie tabletek). Kolejne pobrania krwi odbywają się po 30, 60, 120, 180 i 360 minutach od podania żelaza lub zgodnie z zaleceniami lekarza. Pacjent powinien przynieść na badanie własne tabletki z żelazem, ponieważ laboratorium nie posiada preparatów żelaza.

Badania moczu - jak się przygotować?

• Badanie ogólne moczu - przed pobraniem moczu należy umyć okolice cewki moczowej. Aby wynik był wiarygodny, zaleca się w dniach poprzedzających badanie stosować normalną dietę, unikać intensywnego wysiłku fizycznego oraz zachować abstynencję seksualną na dobę przed badaniem. Nie należy oddawać moczu do badania 2 dni przed i 2 dni po menstruacji.

  Materiałem do badania jest poranny mocz, pobrany do specjalnego pojemnika zakupionego w aptece. Mocz należy zebrać z tzw. środkowego strumienia – pierwszą porcję oddać do toalety, środkową do fiolki, a końcową ponownie do toalety. Jeśli materiał nie może zostać dostarczony od razu, mocz należy przechować w lodówce i dostarczyć w ciągu 2-3 godzin.

• Badanie z dobowej zbiórki moczu (DZM) - należy przygotować czyste naczynie o pojemności 2-3 litrów z odpowiednim przykryciem. Zbiórkę moczu zaczyna się rano po opróżnieniu pęcherza, odrzucając pierwszą porcję po nocy (konieczne jest zanotowanie godziny). Wszystkie kolejne porcje moczu zbiera się do przygotowanego naczynia i przechowuje w lodówce. Ostatnia porcja, kończąca zbiórkę, to mocz po kolejnej nocy. Po oddaniu porannej porcji, dokładnie 24 godziny po rozpoczęciu zbiórki, należy całość wymieszać, zmierzyć objętość i odlać do pojemnika. Mocz wraz z informacją o całkowitej objętości należy dostarczyć do Punktu Pobrań.

Badania kału - przygotowanie

Przed badaniem kału pacjent powinien zaopatrzyć się w plastikowy, jednorazowy pojemnik dostępny w aptece.

Przed oddaniem kału należy opróżnić pęcherz moczowy. Świeży kał pobiera się z kilku miejsc za pomocą szpatułki do pojemnika w ilości odpowiadającej wielkości orzecha włoskiego. Należy unikać zanieczyszczenia materiału moczem i środkami chemicznymi używanymi do dezynfekcji toalety. Po pobraniu pojemnik należy szczelnie zamknąć i jak najszybciej dostarczyć do laboratorium. W przypadku opóźnienia, próbkę można przechowywać w lodówce, maksymalnie 24 godziny.

Do badania parazytologicznego kał pobiera się 3 razy w odstępach 2-4 dni. Taka metoda zwiększa szansę wykrycia pasożytów. Materiał należy pobierać co najmniej 2 tygodnie po zakończeniu antybiotykoterapii. Nie używać czopków przed pobraniem próbki.

Laboratorium przyjmuje tylko próbki pobrane do odpowiednich pojemników, inne opakowania (np. słoiki, butelki) nie są akceptowane.

Badania mikrobiologiczne - przygotowanie

• Posiew moczu - zestaw do badania moczu (pojemnik z kwasem bornym) można odebrać bezpłatnie w każdym Punkcie Pobrań. Przed pobraniem próbki należy umyć ręce i okolice cewki moczowej ciepłą wodą z mydłem (u kobiet – srom, od przodu do odbytu; u mężczyzn – żołądź po odsunięciu napletka). Następnie wytrzeć się jednorazowym ręcznikiem, aby usunąć bakterie, które mogłyby zafałszować wynik.

  Mocz należy oddać do pojemnika, starając się nie dotykać jego wnętrza. Pierwszą porcję moczu należy oddać do toalety, kolejną (5-10 ml) do pojemnika, a resztę znów do toalety. Próbkę w pojemniku z kwasem bornym należy przechowywać w temperaturze pokojowej i dostarczyć do Punktu Pobrań jak najszybciej.

  W sytuacji awaryjnej mocz można dostarczyć w sterylnym pojemniku i przechować w lodówce, ale nie dłużej niż 2-3 godziny. Mocz na posiew należy pobrać przed rozpoczęciem antybiotykoterapii lub 5-7 dni po jej zakończeniu. Ważne jest poinformowanie laboratorium o stosowanych antybiotykach lub innych metodach pobrania, np. za pomocą cewnika.

• Posiew kału - kał należy pobrać szpatułką do pojemnika na kał, wypełniając go w 1/3 objętości, a następnie szczelnie zamknąć. W przypadku kału płynnego należy pobrać około 1 ml. Próbkę należy jak najszybciej dostarczyć do Punktu Pobrań i przechowywać w temperaturze 2-8°C do momentu dostarczenia.

  Kał na podłoże transportowe pobiera się poprzez zanurzenie wymazówki w kale, a następnie umieszczenie jej w podłożu transportowym i szczelne zamknięcie probówki. Próbki na podłożu transportowym należy dostarczyć w ciągu 48 godzin, przechowując je w temperaturze 5-25°C. Minimalna ilość kału do badania to grudka wielkości ziarna grochu. Kał należy pobrać przed rozpoczęciem leczenia lub 5-7 dni po zakończeniu antybiotykoterapii.

• Posiew nasienia - przed badaniem nasienia należy zachować wstrzemięźliwość seksualną przez 2-7 dni (optymalnie 3-5 dni) oraz unikać spożywania alkoholu. Badanie powinno być wykonane przed rozpoczęciem antybiotykoterapii. Nasienie pobiera się poprzez masturbację, po uprzednich zabiegach higienicznych.

  Aby uniknąć zanieczyszczenia próbki drobnoustrojami, przed pobraniem należy oddać mocz, dokładnie umyć ręce oraz członek wodą i mydłem, a następnie starannie spłukać i wytrzeć jednorazowym ręcznikiem. Próbkę należy dostarczyć do Punktu Pobrań jak najszybciej, najlepiej w ciągu godziny od pobrania.

  Jeśli natychmiastowe dostarczenie próbki nie jest możliwe, zaleca się zastosowanie wymazówki z podłożem transportowym. Należy zanurzyć wymazówkę w nasieniu i umieścić ją w podłożu, unikając kontaktu ze ściankami probówki. Nasienia nie należy przelewać do probówki z podłożem transportowym.

• Wymaz z gardła - na pobranie wymazu z gardła należy zgłosić się do Punktu Pobrań na czczo, bez wcześniejszego mycia zębów. Materiał powinien być pobrany przed rozpoczęciem leczenia przeciwbakteryjnego lub 5-7 dni po zakończeniu antybiotykoterapii. Ważne jest podanie informacji o ewentualnym stosowaniu antybiotyków przed badaniem oraz o uczuleniach na konkretne antybiotyki lub ich grupy.

Wymazy z okolic intymnych - przygotowanie

• Wymazy z okolic intymnych - kobiety 

Wymaz z pochwy, cewki moczowej lub szyjki macicy jest pobierany przez lekarza, a także przez położne w naszych wyznaczonych Punktach Pobrań.

Na 2 dni przed badaniem należy zachować wstrzemięźliwość seksualną i unikać zabiegów higienicznych, takich jak irygacja pochwy oraz stosowanie leków dopochwowych i maści. Wymazu nie pobiera się podczas menstruacji. Przed badaniem należy dokładnie umyć okolice narządów płciowych, ale bez użycia mydła ani innych środków chemicznych. Wymaz z cewki moczowej powinien być pobrany co najmniej 3 godziny po ostatnim oddaniu moczu.

• Wymazy z okolic intymnych - mężczyźni

Wymaz pobierany jest z cewki moczowej lub prącia.

Na 2 dni przed badaniem należy zachować wstrzemięźliwość seksualną, unikać zabiegów higienicznych oraz stosowania maści i kremów. Przed pobraniem należy umyć okolice narządów płciowych, ale bez użycia mydła ani innych środków higienicznych. Wymaz z cewki moczowej należy pobrać co najmniej 3 godziny po ostatnim oddaniu moczu.

Badania u dzieci - przygotowanie

• Badanie na owsiki - wymaz okołoodbytniczy należy pobrać zaraz po przebudzeniu, przed wypróżnieniem i myciem. Przeźroczystą taśmę klejącą (np. biurową) należy przyłożyć na kilka sekund do fałd okołoodbytniczych, a następnie przykleić ją do szkiełka podstawowego. Szkiełko należy umieścić w kopercie i dostarczyć do Punktu Pobrań.

• Pobranie moczu u niemowlaka - próbkę moczu dziecka najlepiej pobrać rano, ze środkowego strumienia. Przed pobraniem należy zdjąć pieluszkę i dokładnie umyć okolice ujścia cewki moczowej (u dziewczynek – srom od przodu do tyłu, u chłopców – żołądź po odsunięciu napletka). Do pobrania można użyć specjalnego plastikowego woreczka, który należy przykleić wokół ujścia cewki moczowej. Po oddaniu moczu, woreczek umieścić w jednorazowym pojemniku na mocz i jak najszybciej dostarczyć do Punktu Pobrań.

• Pobranie krwi u niemowlaka i dzieci do 3. roku życia - dzieci poniżej 1. roku życia nie muszą być na czczo. Mogą być nakarmione do 30 minut przed pobraniem. Dzieci w wieku 2-3 lat mogą zjeść lekkostrawne śniadanie 3 godziny przed badaniem. Po ukończeniu 3. roku życia badania należy wykonywać na czczo.

Zbadaj się z neoMedica!

W Centrum Medycznym neoMedica w Poznaniu oferujemy naszym Pacjentom szeroką gamę badań laboratoryjnych, zarówno podstawowych, jak i specjalistycznych. Na badania laboratoryjnie nie musisz umawiać się wcześniej! Wystarczy, że przyjdziesz do Punktu Pobrań w Centrum Medycznym neoMedica w Poznaniu w godzinach jego otwarcia. Zapraszamy od poniedziałku do piątku od 7:00 do 14:00 oraz w soboty od 8:00 do 11:00. Razem dbajmy o zdrowie!